Arthenos: Merhaba Hakan Bey. Sohbetlerimizde kızılötesi (KÖ) fotoğrafçılıkla özel olarak ilgilendiğiniz laf aralarına karıştı. Bu konuyu şöyle enine boyuna konuşsak mı? Ne dersiniz?
Hakan Yaman: İyi olur herhalde. Üzerinde çok durulmayan bir tarzdır. Belki bilgi ve tecrübelerimden faydalanacak fotoğraf gönülleri olabilir.

Arthenos: Hadi başlayalım o zaman. KÖ fotoğrafçılığına nasıl başladınız?
Hakan Yaman: Biz fotoğrafçılar için ışık son derece önemlidir. Işıksız kayıt da mümkün olmuyor. Hatta fotoğrafçılar kendi aralarında iyi niyet temennilerinde bulunurken “Işığınız bol olsun” demiyor muyuz? Bu doğrultuda hep ışığı gözeterek fotoğraf çektim. Ancak bir süre sonra görebildiğimiz ışıklı ortamın dışında da bir ortamın olduğunu fark ettim. Böyle bir ortamın olduğunu Burak Şenbak ve Melih İnanlı hocaların rehberliğinde keşfettim. Bu dünyanın içine girince mest oldum. Şimdi ise fırsat yaratıp bu dünyayı geziyorum.

Arthenos: Kızıl ve Ötesinde nasıl bir dünya var? Biraz anlatır mısınız?
Hakan Yaman: KÖ, doğada bulunan ışık spektrumunun (400-700 nm arasındaki dalga boylarındaki ışık gözle görülür) 700 nm üzerindeki kısımdır. Bu kısmı çıplak gözle görmemiz mümkün değildir. Ancak kullanılan özel filtreler ile görünür kılınabiliyor. Yine kullanılan filtreye göre de renk alabiliyor. Yani standart bir renk dağılımı yoktur. Kullanılan araca göre görecelidir.

Eskiden daguerreotype fotoğraf yöntemi için atfedilen “(çekim) sonuçları, deneyimli fotoğrafçıları arasında dahi belirsizliğini korur” (Mathew Brady) gözlemi KÖ fotoğrafçılığı için ifade etmek mümkündür. KÖ fotoğrafları çekerken çok deneyimli dahi olsanız, bazı sürprizlerle karşılaşmanız olasıdır. Bu da KÖ fotoğrafçılığını eğlenceli kılmaktadır.

Athenos: Fotoğrafa gönül verenleri KÖ fotoğrafçılığına heveslendirmek için neler söyleyebilirsiniz? Yani biraz reklam yapalım.
Hakan Yaman: Teknolojinin gelişimi, fotoğrafın diğer alanlarına olumlu etkileri olduğu gibi, bu alanı da iyi yönde etkilemiştir. Eskiden KÖ filmlerle bu çalışmalar yapılırken, KÖ filmlerin aşırı hassas olmaları ve banyolarındaki bazı incelikler bu uğraş alanının özellikle teknik alanlarda kullanımlarını zorunlu kılarken, dijital sensörlerin gelişimleri ile KÖ fotoğrafçılığının kullanımı daha yaygın kitleler tarafından beğeni buldu.

KÖ fotoğrafları alışılagelmiş görüntülerin, manzaraların gözünüze daha farklı göstermektedir. Görüntüleri unutulmaz kılmaktadır. Gerçekötesi koyu mavi gökyüzü ve pamuk renginde yapraklar örneğin KÖ fotoğrafçılığında en yaygın kullanılan KÖ fotoğraf sergileme biçimidir. Ancak hayal gücünüze ve beğeninize sınır koymazsanız çok daha farklı sürreal görüntüler elde etmeniz mümkündür. Sadece bu gerekçe bile KÖ fotoğrafçılığını denemeye değer uğraş haline getirir.

Arthenos: Yani bir bakıma soyut fotoğraf çalışmasına yöneleceksek KÖ bizim için bir seçenek olacaktır desem herhalde çok yanlış olmayacak.
Hakan Yaman: Kesinlikle, soyut çalışmalara açılan bir kapı gibi ele alınabilir.

Arthenos: KÖ fotoğrafçılığına başlamak için ne tür donanıma ihtiyaç bulunur?
Hakan Yaman: Bu işi mesleki olarak yapan meslek grupları (örn. astronomlar, ziraat ve harita mühendisleri, adli tıpçıları, askeri personel vb.) işleri için özel geliştirilmiş ekipman ile görüntüler alırken, amatör fotoğrafçılık alanında farklı seçenekler bulunmaktadır. En ideal seçeneği sırf bu amaç için üretilmiş DSLR edinmektir. Bu makinelerde uygun tasarımları nedeniyle “hotspot” olarak adlandırılan görüntü merkezinde ortaya çıkan ışık halesi pek gelişmemektedir. Ancak bu makinelerin fiyatları normal DSLR’lere göre iki misli daha fazla olmaktadır ve çok talep görmedikleri için piyasada pek bulunmamaktadır. Diğer bir seçenek ise objektife farklı dalga boylarında KÖ filtrelerin uygulanmasıdır. Oldukça hesaplı bir çözüm olmasına rağmen uzun pozlama gerektirmesi ve bu nedenle tripot ile çalışma mecburiyeti çalışabileceğiniz fotoğrafik öğe seçeneklerinizi kısıtlayabilmektedir. Analog makinede KÖ film ile çekim yapmak pek kullanılmayan bir seçenektir. Film bulma ve banyo sorunları bu yöntemin dezavantajları arasındadır. Şu anda en yaygın kullanılan yöntem ikinci el bir fotoğraf makinesinin KÖ modifikasyonudur. Bu konuda İsmail Uğurbaş gibi fotoğrafçılar önemli deneyimlere sahiplerdir (ayrıntılı bilgi: www.infradream.com). Modifikasyonda özellikle aynasız fotoğraf makinelerinin verimlerinin daha iyi olduğu deneyimi mevcuttur.

Athenos: KÖ çekim yapan bir makineye yatırım yapamayan bir fotoğrafçı KÖ görüntüler elde edebilir mi?
Hakan Yaman: Tam olarak değil. Otantik KÖ görüntü elde edemese bile DSLR fotoğraf makinesi ile çekmiş olduğu renkli fotoğrafları siyah/beyaz ya da renkli “kızıl ötemsi” fotoğraflar üretmeniz mümkündür. Burada özellikle görüntü işleme programındaki maharetinizi göstermeniz gerekir. Renk kanallarında yapacağınız değişiklikler, renk ve ışıktaki yapacağınız oynamalar ile değişik etkiler elde etmeniz mümkündür. Elde edeceğiniz görüntüler sizleri şaşırtacaktır!

Athenos: Hakan Bey, bize KÖ fotoğrafçılığını tanıttığınız için teşekkür ederiz.
Hakan Yaman: Ben teşekkür ederim, KÖ fotoğrafçılığını tanıtma olanağı sağladığınız için. KÖ fotoğrafçılığı fotoğrafa farklı bir bakıştır. Görülmeyeni ortaya çıkarma çabasıdır. Belki de hakikatı bulma arayışıdır! Manzara dışında, portre ve göze farklı dalga boylarda daha hoş ve ilk defa göreceğimiz görüntülerdir.

Sevgili dostumuz Hakan Yaman’da bu tarz çok fotoğraf olmasına rağmen örnek olarak az sayıda fotoğrafı bilinçli olarak yayınladık. Bundan sonrasını fotoğraf gönüllerinin araştırma merakına ve deneme çekimlerine bırakıyoruz.

Okumak için önerilen kaynaklar:

1. Yaman H. Kızıl Ötesi Fotoğrafçılığı.
   Erişim: www.sanalsergi.com/kizil-otesi-fotografciligi/
2. Uğurbaş İ. Kızıl ötesi fotoğrafçılık.
   Erişim: www.infradream.com/
3. technotoday.com.tr/infrared-fotograf-cekiminin-incelikleri/
4. www.66pixel.com/dijital-fotografcilik-editor-yazilari/kizilotesi-fotograf/
5. www.youtube.com/watch?v=z9mxh7hMBvM
6. www.recepelal.com/2019/04/15/kizilotesi-fotograf-nasil-cekilir%EF%BB%BF/