Blogumuzda “Pozlama” kelimesine birçok yazımda rastlamış olmalısınız. Birçok yerde “Pozlama nedir, doğru pozlama nasıl yapılır? – Pozlama değeri nedir, nasıl yapılır? – Uzun pozlama nedir? – Pozlama telafisi nedir? gibi sorular karşımıza çıkar.
Pozlama nedir?
Pozlama, elde ettiğimiz görüntünün aldığı ışığın doğru oranlarda olup olmamasıdır. Bir başka deyişle, bir fotoğrafın pozlaması, bir görüntünün kameranız tarafından yakalandığında ne kadar açık ya da koyu olacağını belirler. Çok fazla ışık almış, beyaza yakın tonlarda silik fotoğraflar için aşırı pozlama yada çok pozlanmış, çok az ışık almış, siyaha yakın tonlarda karanlık fotoğraflar için eksik pozlama ya da az pozlanmış terimleri kullanılır.
Pozlama kameranızda üç farklı ayar ile belirlenir:
- Diyafram
- Perde hızı (“Deklanşör hızı” veya “Enstantane” gibi farklı isimlerle kullanılır)
- ISO
Buna “Pozlama üçgeni” denir. Fotoğrafçılığın vazgeçilmez temel bir parçasıdır.
Doğru pozlama nasıl yapılır?
Doğru pozlamaya (pozlama dengesi) ulaşmak bir kovaya yağmur suyunu toplamak gibidir. Yağış şiddetini kontrol edemeseniz de kontrolünüz altında olan üç faktör vardır:
- Kovanın genişliği,
- Yağış altında bıraktığınız süre,
- Toplamak istediğiniz yağmur suyu miktarı.
Fotoğrafını çekeceğiniz ortamdaki ışık şiddetinin yağan yağmur olduğunu ve hep aynı şiddette yağdığını düşünün. Yani ışığınız sabit.
Kovanıza dolan suyun temiz olması için kovanızın üstünde bir elek (filtre) olduğunu düşünün. Eleğinizin gözenekleri ne kadar sıksa, suyun dolma süresi uzun ama suyunuz o kadar temiz olacak, seyrekse suyunuz kısa sürede dolacak ancak bir miktar kirli ya da tozlu olacaktır.
Kovanıza dolan suyun aynı zamanda bir kaydedici olduğunu düşünün, yani kovanıza dolduğu süre içerisinde ortamdaki her hareketi saniye saniye kaydeden ve bunu aklında tutan video filmi gibi.
İhtiyacınız olan su miktarını bir kovada biriktirmek için ne yaparsınız?
- Ya dar bir kova seçip, onu yağmur altında uzun süre bekletip doldurursunuz,
- Ya da geniş bir kova seçip, onu yağmur altında kısa sürede doldurursunuz.
Sık gözenekli elek = temiz su,
Düşük ISO = temiz fotoğraf
Her iki durumda da kovanıza dolan yağmurun miktarını belirleyecek bir başka etmen, kovanızın ağzında bulunan elektir. Eleğin gözenekleri ne kadar sıksa, su buradan daha ağır geçerek kovanıza ulaşacaktır, bu durumda çevre kirlerinden, toprak ve kumdan arınmış bir suyunuz olacaktır. Eleğin gözenekleri genişse su fazla zorlanmadan geçip gidecektir, fakat kovanızdaki su çevre kirlerini, tozu ve kumu beraberinde getirecektir.
Yukarıdaki örnekte;
- Kovanızın genişliği = Diyafram değeri
- Kullandığınız Elek = ISO değeri
- Kovayı doldurmak için harcadığınız süre = Perde Hızı
olacaktır.
Kovanızı dolduracağınız su miktarını yukarıdaki üçgenin alanı olarak düşünün.
Yani;
Fotoğrafınızın alması gereken ideal ışık = Kovanıza doldurmanız gereken su.
Üçgenin alanı eşit kalacak şekilde (ideal ışık miktarı aynı kalacak şekilde) üçgenin kenarlarını dilediğiniz gibi kısaltıp uzatabilirsiniz. Diyafram değerini sabit tutmak istiyorsanız ya ISO’yu, ya Perde Hızını ya da her ikisini birden değiştirmeniz gerekecektir. Perde hızı sabitse aynı şeyleri ISO ve Diyafram değeri için yapmalısınız.
Fotoğraf makinesinde pozometre
Günümüz gelişmiş kameraları çekeceğiniz fotoğrafta doğru pozlama değerini otomatik olarak hesaplayabilir donanıma sahiptirler. Bu konulara “Kamera Çekim Modları – Manuel Mod” ve “Kamera Çekim Modları – Diyafram ve Enstantane Öncelikli Modlar” başlıklı yazılarımda detaylı olarak değiniyoruz. Kameranızın LCD panelinde aşağıdaki şekilde kırmızı daire içerisindeki Pozometre yaptığınız ayarlarda ne kadar doğruluk payı olduğunu size göstererek doğru pozlama değerleri için ayarları yapmanıza yardımcı olur. Doğru pozlama için çizginin şekilde olduğu gibi “0” değerinde olması gerekmektedir.
Yandaki örnekte;
- Diyafram değeri : f/4.5,
- ISO : 100
- Perde hızı : 1/200 saniye
olarak belirlenmiş.
Yağmur ve kova örneğine geri dönerek rakamlar üzerinden gidelim.
Diyelim ki size 5 Litre su (yani ışık) lazım ve çok sık gözenekli bir elek kullanıyorsunuz (ISO 100).
Deney 1:
Önce çok dar bir kovayı yağmur altına koyun (kısık diyafram). Bu durumda kovanıza 5 Litre su dolması için (mesela) 5 Saniye (Perde Hızı) beklemeniz gerekecek. Kovanıza dolmuş olan suyun yüksekliği diyelim ki 500cm (Alan Derinliği) olsun.
Deney 2:
Sonra, birinci kovanın çapından 10 kat büyük geniş bir kovayı yağmur altına koyun (açık diyafram). Bu durumda kovanıza 5 Litre su dolması için (mesela) 1/200 Saniye (Perde Hızı) beklemeniz gerekecek. Kovanızdaki suyun yüksekliği diyelim ki 5cm (Alan Derinliği) olsun.
Her iki durumda da ihtiyacınız olan 5 Litre suyu elde ettiniz, birini 5 saniyede diğerini 1/200 saniyede.
Sonuç;
Elde ettiğiniz 5 litrelik su aslında sizin fotoğrafınızı temsil ediyor. Bu fotoğrafı 5 saniyede de alabilirsiniz, 1/200 saniyede de. İkisi de sonuçta aynı ışık miktarına sahip olacaktır. Eğer çekeceğiniz sahnede hareketli bir nesneniz varsa, örneğin bisiklet ile giden bir insan varsa;
5 saniyelik fotoğrafınız, geçen bu 5 saniye süre içerisinde bisiklet ile giden insanın tüm hareketlerini ardışık olarak kayıt edecek, sonuçtaki fotoğrafınız insanın arkasında aşağıdaki fotoğraftaki gibi bulanık bir iz bırakarak görünecektir (Fotoğrafta uzun pozlama).
1/200 saniyelik fotoğrafınız, saniyenin 200’de 1’i kadar bir hareketi kayıt edecek, sonuçtaki fotoğrafınız insanı arkasında iz bırakmadan net olarak gösterecektir (Fotoğrafta hareketi dondurma).
Bunları yaparken kovanızın üzerine koyduğunuz elek (ISO), suyun dolma süresini ve temizliğini etkileyecektir. Biz çok sık gözenekli bir elek (ISO 100) seçmiştik ve temiz bir suya (temiz fotoğrafa) sahip olduk. Seyrek gözenekli bir elek seçerseniz (örnek ISO 12500), suyunuz 5 saniye yerine (mesela) 1/25 saniyede dolacaktır, ancak ortamdaki kumu, tozu da kovamıza dolduracığımızdan kirli bir suya sahip olacağız (Fotoğrafta Kumlanma). Aynı durum (sürenin değişmesi) Deney 2 için de geçerli olacaktır (bakınız aşağıdaki fotoğraf).
Bu sihirli 3 kavram ve daha fazlası için şunlara göz atabilirsiniz:
- Diyafram Nedir, Fotoğrafta Diyafram ayarları
- Perde Hızı Nedir, Fotoğrafçılığa Yeni Başlayanlar İçin Enstantane Kavramı.
- Fotoğrafçılıkta ISO Nedir, Fotoğrafı Nasıl Etkiler?
Işığınız bol olsun.
Kova örneği özellikle yeni öğrenmeye başlayanlar için çok anlaşılır olmuş. İlk profesyonel makinayı elime aldığımda aynı fotoğrafı farklı pozlama değerleriyle çekip değişiklikleri değerlendirmiştim. Öyle öyle (tabi sizin gibi bu işi ciddi uğraş haline getirenlerin yorum, yazı ve hatta kitaplarını okuyarak) doğru pozlama değerlerini bulmuştum. Çok başarılı ve gelişime açık bir site olduğunu düşünüyorum. Elinize emeğinize sağlık. Işığınız bol olsun.
Hakkı bey,
İlham verici ve motive edici katkılarınız için teşekkür ederim. Bu güzel uğraşa yeni başlayan dostlarım için elimden geldiğince yalın bir şekilde bildiklerimi öğrendiklerimi anlatmaya çalışıyorum ve bunu yaparken inanılmaz bir haz duyuyorum ve mutlu oluyorum.
Sizin de vurguladığınız gibi; ben de bu platformun gelişime açık ve interaktif olmasını arzu ediyorum. Birlikte öğrenelim, birbirimize öğretelim istiyorum.
Katkılarınızın devamını umut ederek, tekrar teşekkür etmek istiyorum.
Saygılar.
VAY. Bu gerçekten şimdiye kadar pozlama konusunda okuduğum en iyi “öğreticiler” den biri oldu. Şu anda bu fotoğrafçılık jargonları ve kavramları hakkında daha derin bir fikre sahip oldum. Kafamda daha oturdu kavramlar. Sabahattin Demir’e bir milyon teşekkür 🙂
Bunları duymak çok sevindirici Handan hanım 🙂
Eksik olmayınız.
Saygılar.
Hocam harika bir örnekleme olmuş , ana hatları oturdu kafamda. Mühendisten dinlemenin farkı 🙂 Teşekkürler , elinize sağlık.
Teşekkürler Ender bey,
Güç verdiniz.
Saygılar.
Kesinlikle faydalı oldu
uzun zamandır başlangıç seviyesinde fotoğrafçılıkla ilgileniyorum.ilerletmeye çok hevesli olmadığım için ve makinemle barışamadığım için fazla pratik yapmıyorum. daha çok mobilde çekim yapıyorum daha pratik geliyor. fakat tabi ki bir dslr’ın verdiği doğallığı ve netliği vermiyor. şimdiki makinemi şu şartlar altında değiştirme imkanım olmadığı için yeniden pratik yapmaya ve bilgilerimi pekiştirmeye karar verdim temel tüm bilgilere zaten sahibim fakat okudukça mutlaka çok küçük de olsa eksik şeyler çıkıyor ve tamamlama fırsatı oluyor. bu siteyi doğru beyaz ayarının nasıl yapılabileceğini araştırırken buldum ve hemen abone oldum. yıllardır çok fazla yazı okuyup video izledim fakat özellikle bu içerikteki örneklendirmeye bayıldım. bazı arkadaşlarıma bu temel bilgileri aktarırken ışığın izlediği yolu anlattığımda kafaları karışıyordu.buradaki örnekleri kullanıp bu siteyi tavsiye edeceğim artık. özellikle pozlama üçgeni çok güzel olmuş. fotoğraf estetik ile birlikte biraz da mantık-matematik isteyen bir şey insan öğrendikçe anlıyor çünkü ışık ile uğraşılıyor yani fizik içeren bir uğraş. estetik ve tekniğin birleşimiyle güzel şeyler ortaya çıkıyor. sitede emeği geçen herkese tesekkürler lütfen bizleri bilgilendirmeye devam edin elinize sağlık
Nida hanım,
Güzel ve motive edici yorumlarınız için biz de size çok teşekkür ederiz. Yazımızın işinize yaraması mutlu etti. Başka konulardaki sorularınızı da bilgimiz dahilindeyse cevaplamaya çalışmaktan mutluluk duyarız.
Saygılar.
Her zamanki gibi harika bir yazı olmuş tebrikler.
Teşekkür ederiz Hüseyin bey, eksik olmayın.
Selamlar.
Mükemmel.Yolun çok başındayım ama olayı kavrayabildim. Teşekkürler…
Aramıza hoşgeldiniz Dilek hanım.
Sorularınız olursa, bildiğimiz bir konuysa memnuniyetle yardımcı olmaya çalışırız.
Işığınız bol olsun.
Saygılar.
Sorularım olmaz mı?:-) Ama önce fotoğraf makinesini tanımaya çalışıyorum(Canon D3100). Yazılarınızın hepsini okudum.Net ve temiz anlatımınıza hayran kaldım! Sindirmek için tekrar tekrar üzerinden geçiyorum. Ancak okuduklarımı anlasam bile pratikte çuvallıyorum.Hiç bilmediğim bir programı öğrenmek gibi geliyor şimdilik bana. Doğru pozlama için pek çok parametre var:-( Zaman zaman umutsuzluğa kapılmıyor değilim.-) Cevabınız için teşekkür ederim.
Esen kalın,
O zaman yapacağınız şeyi biliyorsunuz artık 🙂
Saygılar.
Kova örneği çok iyi olmuş, şimdi oturdu kafamda herşey.
Harikasınız.
Diyelimki
AS modunda çekim yapıyorum
f22, ISO 400 ve yavaş enstantane hızı
f22, ISO 6400 ve daha hızlı enstantane hızı
Bir tripod kullanıyorum
Soru: ISO’nun deklanşör hızını değiştirmesi alan derinliğini nasıl etkiler?
Canon 5D Mark2 ile çekim yapıyorum ve f2.8 lens kullanıyorum.
Suna hanım,
ISO ve Enstantane hızı ne olursa olsun Alan derinliği üzerinde herhangi bir etkiye sahip değildir.
Alan derinliğini şunlar belirler;
– Diyafram değeri,
– Objektif odak uzaklığı,
– Konunun kameraya olan mesafesi,
– Kamera sensör boyutu (DX, FX, Orta Format vs).
merhaba ben fotoğrafa yeni başladım … yazılarınızı zevkle okuyorum … pozlama nedir hangi ayarlar gereklidir öğrenmeye çalışıyorum … 3 aydır araştırıp okuyorum ama istediğim gibi resim çekemiyorum … bunu öğrenmenin daha hızlı bir yolu yokmu … ne önerirsiniz …
Yeni bir dil öğrendiğimizde bize sık sık ne söylenir: “Devamlı konuşun, korkmadan çekinmeden pratik yapın, o zaman daha hızlı bir şekilde öğrenirsiniz” denir. Fotoğrafın dili de ışıktır. Daha fazla fotoğraf çekerek, bu dili anlamak ve konuşmak için ilkelerini ve biçimlerini anlıyor insan. Işığın o kadar çok yüzü var ki, onu görmeyi öğrenmek gerekiyor. Ben de sizin gibi hala öğreniyorum, katedecek çok yolum var. Ne çektiğiniz önemli değil, öyle kurallara formüllere pek takılmayın. Zaten bol bol çekim yaptıkça onların neye yaradığını istemeseniz de öğreniyorsunuz 🙂
Kameranızı devamlı yanınızda taşıyın. Otobüs, metro, vapur beklerken alıştırmalar yapın. Ya da parkta otururken veya her nerede olursanız ve ne zaman olursa olsun, fotoğraf çekin. Siz kameranızı fotoğraf çekmek almıştınız değil mi, korkmayın onları çok kullanınca size kırılmazlar 🙂
Fotoğraf adına bilgilendiğim, çok faydalı bulduğum bir yazı. Çok teşekkür ediyorum.
Yazımın işinize yaraması mutlu etti Taner bey.
İlginiz için ben teşekkür ediyorum.
Saygılar.
Kesinlikle çok başarılı buldum. Çok daha kolay anlaşılır olmuş. Emeklerinize sağlık…
çok başarılı
Cok iyi anlatim icin tesekkurler
Cok faydalandim
Kesinlikle çok faydalı olmuş
Merhaba Sebahattin bey, Kova örneği çok güzel, ancak ilk kova 50 cm’de 5 litre, 2.de ise 5 cm’de 5 litre ise, o zaman 2. kovanın çapı ilkinin 10 katı demektir, bu nedenle de gereken süre ilkinin 10’da biri olacaktır, yani 1/5 sn.
Oğuz bey merhaba,
Silindirin hacmi formülünden ( V = π r2 h );
Birinci kova 50cm’de 5 Litre ve ikinci kova 5cm’de 5 Litre ise, ikinci kovanın çapı birinci kovanın çapından 10 kat değil, √10 kat (yani 3.16 kat) büyük olmalı.
Ve 5 saniyenin 10’da 1’i 1/5 değil 1/2 saniye olmalı.
Ancak, sizin bu uyarınızla ben de bir şeyi gözden kaçırdığımı farkettim:
Birinci kova 5 saniyede dolduğunda yüksekliği 50cm değil 500cm olmalıydı. Onu düzelttim.
Böylece kovaların çapları arasındaki oran 10 olmuş oldu.
Burada ISO yani elek faktörünü de unutmamak lazım, çünkü çok sık bir elek (ISO 100) kullandık.
Kovanın çapına diyafram dediysek ve ikinci kova örneğinde diyaframı 10 durak açtıysak, 5 saniyeye karşılık gelecek enstantane 1/200 saniye olacaktır.
Umarım sabah mahmurluğu içerisinde bir hata daha yapmamışımdır 🙂
Dikkatiniz ve uyarınız için teşekkürler.
Selamlar.
Pozlama konusunda bilgi ararken bu sayfaya denk geldim. Gerçekten kova örneği ile mükemmel bir anlatım olmuş ve resimlerle desteklenmesi inanılmaz hoşuma gitti. Şimdi diyafram açıklığı, ISO ve enstantane hızı üçlüsünün pozlamayı etkisini daha net anlayabildim. Yazarın ellerine sağlık…
Kaan bey merhaba,
Desteğiniz ve güzel yorumlarınız için biz de size teşekkür ederiz.
Saygılar.