İlk SD kartlar 2000lerin başında çıktı. 2000 diyorum. Hangi yıldayız? 2020. 20 sene olmuş. Aradan geçen senelerde elbette SD kart alanında türlü yenilikler oldu. Hız arttı, kapasite arttı, güvenilirlik arttı, suya toza soğuğa sıcağa dayanıklı modeller çıktı vs…
Compact Flash daha da eski bir teknoloji. Teee 1994lerde piyasaya çıktı.
20 sene teknoloji alanında ciddi uzun bir süre. SD ve Compact Flash kart teknolojisinin sınırlarına geleceği öngörülünce birçok firma daha iyi teknolojileri tanıttı. CFast, XQD, CF Express bu arayışları sonucunda ortaya çıkan bazı teknolojiler.
Bugün Cfast ortalama 600 MB/sn hızlara çıkabiliyor, XQD 440 MB/sn civarında, CF Express ise bugün 1700 MB/sn hızlarda okuma sağlıyor. Yazma hızları bunlardan biraz daha yavaş ama çok da düşük değil.
Peki Compact Flash veya SD kartların hızları nerelere geldi? Bugün en hızlı SD kartlar 300 MB/sn okuma hızı sağlıyor. CFast’ın yarısı, XQD’nin %70’i ve CF Express’in %17’si! Başka bir deyişle en hızlı SD kartla diğer kartların ortalama hızlarının karşılaştırması şu şekilde: CFast 2, XQD 1.5 ve CF Express 5.7 kat hızlı! Bugün (Temmuz 2020) CF Express kartlar en en en en hızlı SD kartın 5.7 katı kadar hızlı okuyabiliyor. Yazma hızında CF Express kartlar en en en en hızlı SD kartın “sadece” 5 katı kadar hızlı!
Dikkat edin, 2 değil, 3 değil, CF Express kartlar tam 5 kat hızlı yazıyor. Bu çok ciddi bir fark. 1.5 kat bile fazla aslında. %50 hızlı demek, tampon belleğin boşalmasıyla senin belleği beklemen arasındaki fark. Tampon belleğin boşalmasını beklerken pozu kaçırabilirsin.
Karşılaştırma için şöyle söyleyeyim: XQD kullanan Nikon Z6’da 12bit RAW seri çekim yaparsanız tampon belleği saniyede 9.2 kare hızda temizliyor, SD kart kullanan Sony A9’da en hızlı SD kart ile (64GB Lexar Pro 2000x UHS-II SDXC ) bu hız saniyede 5.5 kare. Neredeyse iki kata yakın. Bunlar tampon bellek temizleme hızları. Ben A9 II’de en azından XQD kart bekliyordum ama nedense Sony hala “yavaş” kart kullanmakta diretiyor.
Ama SD kart ucuz be hocam?
Ucuz tabi. Kamil Kundura’daki 100 TL’lik botlar da Solomon Ultra 3 Mid GTX’ten ucuz. Ben 2 günlük zorlu dağ yürüyüşüne hangisini seçeceğimi biliyorum.
“Ucuz” göreceli bir kavram. Mesela:
Aradaki fark 10 Dolar. CF Express’teki fiyat indirimli ama o indirim galiba 5-6 aydır var, yani kartın gerçek fiyatı 198 olmuş artık. Aradaki fark sadece 10 Dolar ama performans farkı dağlar kadar.
Neresinden bakarsan bak, yüksek performans arıyorsan SD kartlar şu anda piyasadaki en kötü seçenek (Compact Flash’la beraber). SD Express gelirse bu düzelecek tabi de onlar da ne zaman gelecek bilemiyorum.
Ama daha ucuza SD kart da var
Yok demedim ki? Mesela V90 kartlar var. V90 demek saniyede 90 MB yazma hızı garanti demek. 4K video için uygun kartlar bunlar mesela, ama 90MB diyorum. CF Express’in saniyedeki 1480 MB hızının %6 hızında 🙂 %6 lan, %60 değil. Ya da, CF Express kartlar bunlardan 16.5 kat daha hızlı yazıyor!
Sadece 4K video çekeceksen V90 SD kartlar yeter, veya çok hızlı seri çekim yapmıyorsan ya da amatörsen böyle kartlar seri fotoğraf çekimi için yetebilir.
Kartların üzerinde tek bir hız varsa buna dikkat edin, o hız %99 olasılıkla sadece okuma hızını gösteriyor. Böyle kartların yazma hızını görmek için genelde üreticilerin sitelerine gidip detaylı bilgilere girmek gerekiyor. Örneğin bu alet ucuz, ama:
CF Express gibi kartların avantajı
XQD ve CF Express kartların ciddi avantajları var. Mesela ilk aklıma gelenler:
- Hem CF EXpress hem XQD kartlar fiziksel olarak cılız SD kartlardan çok daha sağlamlar. Bu kartlar UV ışınlarına ve hava alanlarındaki X-ışını tarayıcılara da dayanıklı, ayrıca üreticiler bu kartların doğal olarak düşmeye dayanıklı olduğunu söylüyorlar. Tüm bunlara ek olarak, bu kartlarda veri koruma sistemleri SD kartlardan çok daha gelişmiş.
- İnanılmaz okuma ve yazma hızı sayesinde tampon bellek yıldırım hızıyla temizleniyor. Bunun avantajları saymakla bitmez:
- Makine sizi daha az bekletiyor ya da hiç bekletmiyor
- Fotoğraflara çok daha hızlı bakabiliyorsunuz
- Tampon bellek çok hızlı temizlendiği için işlemci ve genel olarak sistem daha az yükle uğraşıyor, bu yüzden makinedeki ısı yavaş kartlardaki kadar artmıyor
- Gene ciddi okuma hızları sayesinde çektiğiniz fotoğrafları bilgisayara aktarmanız SD karta göre çok ciddi kısa sürüyor. Zaman kısıtlaması olan profesyoneller için her zaman kazancı önemli, ki burada 5.5 kattan daha fazla aktarma hızından bahsediyoruz (bilgisayarınız ve kart okuyucunuz da burada önemli).
- XQD ve CF Express kartlar benzer yuvalarda kullanılabiliyor. Örneğin Nikon’un Z serisi XQD desteğiyle piyasaya çıktı, sonra bellenim güncellemesiyle bazı CF Express kartlarla uyumlu hale geldi. Yalnız burada hala uyumsuzluk sorunları olabiliyor çünkü üreticiler hala belli standartlara %100 uymuyor.
- Bu kartlarda 2TB sınırının geçileceği söyleniyor. CF Express’te teorik hız sınırı saniyede 4 GBlara çıkabilecek. Bunun 8, ve hatta 16lara çıkabileceği söyleniyor!
Peki kim alacak CF Express kartları?
Ben kafayı yiyorum. Üreticiler 2.000+ Dolarlık makineler piyasaya sürüyorlar ve hala eski ve yavaş SD kart kullanıyorlar! 2.000 Dolar veren adama en iyi performansı vermen lazım bence. 4.500 Dolarlık A9 II’de bile SD kart var yahu! Nikon XQD ve SD kart yuvalı ürünler piyasaya sürüyor, Canon’un yeni R5’inde bile CF Express yuvasının yanında SD kart gelecekmiş!
Ben bir alete 4.500 Dolar vereceksem en iyi performansı isterim. İki kart yuvası varsa ikisi de CF Express olmalı, yoksa o alette iki yuvayı kullanmanın anlamı var mı? CF Express uçarken SD kart makineye “bi saniye abi, bi yazayım da, bi saniye… bi saniye daha… dur abi bitmedi” diyecek.
Artık 2.000 Dolar ve üzerindeki aletlerin en az XQD, ideal olarak CF Express yuvayla gelmesi lazım. EOS R5, Sony A7S III (yeni çıkacak) aletler senelerce kullanılıyor. Tahminen R5 alan biri onu en az 4-5 sene kullanacak, bu kadar süre sonra hala SD kart ile ne yapacak bu adam? 5 sene sonra CF Express hızları saniyede 8 gigabayta çıkarsa, ikinci SD kart yuvasındaki 299 MB ile mi idare etsin?
2020 Temmuz itibariyle bazı kartların en yüksek okuma ve yazma hızları (MB/sn) ve SD kartla karşılaştırması (“kat” olarak):
Sonuç
SD kart artık üst seviye fotoğraf makinelerinde olmamalı. Şu anda mevcut kartlar arasında potansiyeli en yüksek kart tip CF Express. Uzun süre piyasada olacak bir makineye 2-3 sene sonra artık kağnı gibi yavaş kalacak bir kart tipi kullanmak kullanıcıyla alay etmek resmen. Daha alt seviye makinelerde fiyat önceliği olduğundan SD kart ile devam etmek mümkün.
Performansı yüksek makineye ucuz kart takmak, Ferrari alıp en ucuz lastiği kullanmak veya havuzlu bahçeli 300 metrekare lüks villa alıp sobayla ısıtmaya çalışmak gibi…
SD kart tarafında şu anda piyasada UHS-II kartlar var ve tüm fotoğraf makineleri en fazla UHS-II uyumlu. SD UHS-III ve hatta PCIe 3.0 ve hatta ve hatta PCI 4.0 x2 kartlarda duyuruldu ama şu anda piyasada bu kartlar yok. 2020’de açıklanan SD Express PCI 4.0 standardında maksimum okuma hızı 4 GB/sn rakamına yakın. Yalnız mesele şu: CF Express bugün piyasada var ve her gün gelişiyor, SD Express denen alet ciddi gelişme vaad ediyor ama piyasaya ne zaman çıkacağı meçhul.
Ben olsam EOS R5’e iki CF Express yuvası koyardım. Evet, bu fiyatı biraz arttırırdı ama 8K rüzgarıyla “bakın bizde 2 CF Express kart var, bu yüzden R5 geleceğe yönelik iyi bir yatırım” savunması yapmak kolay. Sony’nin A7S III ve A7R V’i de kesinlikle CF Express yuvalarıyla çıkmalılar.
Bir de not: Türkiye’de şu anda 128GB Sandisk bir CF Express kart 2.000 TL civarında, en hızlı 128GB SD kart da 1.750 TL’lere gördüm. Bunlar ciddi rakamlar, bunun da farkındayım. CF Express piyasaya yayılırsa bu fiyatlar biraz daha aşağı inecektir diye düşünüyorum ama gene de döviz yüzünden Türkiye’de fotoğraf ekipmanı 2020 Temmuz itibariyle genel olarak aşırı pahalı ve insanların alım gücü de ne yazık ki düşük ama EOS R5’e parası yetecek insanın kaliteli karta verecek parası da vardır diye düşünüyorum. Bunu ben mi diyorum!
Bir not daha: Videoda “compact flash” kartların yazma/okuma hızlarına pek bakmayın çünkü SD kartların biraz daha yeni teknoloji olma avantajı var. Konuyu uzatmadan ve detaya girmeden: Makinenizde hem CF hem SD card yuvası varsa, Compact Flash yerine benzer hızlardaki SD kart kullanırsanız videoda daha iyi yazma ve okuma performansı alırsınız.
Ben daha makineye nasıl para bulurum diyerek düşünürken bir kart için 3 4 bin tl nasıl verilir hocam 🙂 Biz en iyisi vaz geçelim bu fotoğraf sevdasından
Geçen hafta Türkiye’de bir Audi farı fiyatına Almanya’da aynı marka ikinci el araba alındığını görmüştüm 🙂 Türkiye’deki hafıza kartları da o durumlara geldi. Benim kafamda SD kart dediğin 250-300 TL kalmış, yazıyı yazarken bir baktım düzgün kartlar 1500lerde!
On sene kadar önce yakın bir arkadaşım Maslak Porsche showroom da satış yetklisi olduğunda parası olanlara satmak kolay bize sat da görelim diye espri yapardık, meğer cebindeki son paraya kadar ödeme yapıp 3 – 4 ay sonra arabayı (az bir) zararla geri satan bir müşteri kitlesi oluşmuş ve yönetim bu müşteri tipini en başta anlamaları için satışçıları uyarıyormuş 🙂
Maalesef, ülkemiz fotoğraf camiası olarak yukarıda özetlediğim müşteri tipine çok yaklaştık diyebilirim. Vergi ve kurlar nedeniyle aldığımız son model cihazın deposunu doldurmak için cihazın yüzde 25-30 ederi gibi bir ek masrafa denk gelmesi gibi bir saçmalıkla uğraşıyoruz.
Sd kartlar yavaş ve eski ama hepimizin çekmecesinde 10-15 sd kart var ama kullanamıyoruz ve birer ikişer tane XQD / CF Express kartla idare ediyoruz. Makineleri değiştirip depoyu dolduramamak neymiş 10 sene sonra öğrendik.
Viyana kuşatmasınında geri dönmeyip şehri almış olsaydık ekipmanları Amerika fiyatlarından alırdık 🙂 diye yorumumu bitireyim.
sevgiler.
En iyi makineyi alıp 10-15 eski ve yavaş kartı kullanmakla bir servet ödeyip 2 düzgün kart kullanma arasında kalmanın dayanılmaz hafifliği 🙂 Seçim zor, iyi olan kazansın…
eski sdleride kullanamıyoruz makine z olduğundan, sdler pul koleksiyonu gibi çekmede unutuldu gitti 🙂
Abi hemen sat. Zaten SD kartların eskilerinin bozulma olasılığı da var. 3e 5e bakmadan çıkar elden.
Ertan hocam yakında kartı direk sensöre monte edecekler o olacak bu gidişle 🙂 Bu kadar hızlı kartlar varken neden olmasın değil mi? Biz de yazma okuma hızı vs uğraşmayız bari. Nasıl fikir 🙂 🙂 🙂
Bence tam zamanında yazılmış çok iyi bilgiler içeren faydalı bir yazı Ertan hocam. Bence kamera üreticileri bellek kartını direk ana kart üzerine monte etsinler. Hem kart yuvasının kapladığı alandan hem de maliyetten kurtulurlar. Satarken de, tıpkı cep telefonları gibi değişik hafıza ölçülerine göre satsınlar. Nedir bu kartlardan çektiğimiz, değil mi ama 🙂
Ahmet O. beyin de dediği gibi sensöre de olur 🙂 🙂
Selamlar.
Kablosuz teknolojiyi adam gibi makinelerine koysalar olurdu ama bu haliyle makineye dahili hafıza koyarlarsa sürekli makinedeki USB yuvadan fotoğraf-video aktarmak lazım. Hem sıkıntılı hem de o yuvalar pek dayanıklı değil. 2 sene sonra USB yuvası yalama olursa büyük dert. Kablosuz modemleri hızlı olsa bile pil sorunu var. Mesela safaride ya da dağda fotoğraf aktarayım desen pil çabuk biter.
Profesyonellerin bazıları farklı işlere farklı kart kullanıyor.
Ek maliyeti de düşünüyorlar tabi. Dahili hafıza aletin satış fiyatını arttıracak.
Bir de harici kartların kapasitesi sürekli artıyor. Bugün 512GB CF Express kartlar var ama 3 sene sonra belki 2 TB kartlar olacak.
Bence dahili hafıza + CF Express mükemmel olurdu. EOS R5’te 1 TB dahili hafıza ve tek bir CF Express yuvası olsa tadından yenmezdi.
Zeiss 2 yıldır dahili hafızalı bir alet çıkaracak sözde ama bir türlü çıkaramadı.