Son zamanlarda flaşlar ve çalışma prensipleri konusuna çok fazla kafa yormam nedeniyle, bu konuda özel tartışmaların olduğu birçok yabancı forumu izlemeye almıştım. Bu forumlarda, TTL ve TTL-BL’nin kameraya olan mesafesi ve kadrajın orta noktasına denk gelen uzaktaki konular açısından nasıl çalıştığına dair hararetli tartışmalara şahit olduktan sonra, bu konuyu daha iyi anlamak için pratik bir çalışma yapmaya, bunu kendim denemeye karar verdim. Bu çalışmayı yaptıktan sonra artık TTL ve TTL-BL modlarının ne olduğunu şimdi net olarak anlayabiliyorum.
TTL-BL terimi, Nikon’un flaşlarında kullandığı bir flaş modudur. BL, Back Light kelimelerinin kısaltmasıdır ve arka aydınlatma anlamına gelir. Nikon daha sonra “Balanced Fill – Dengeli dolgu” olarak güncelledi, ama TTL-BL terimini değiştirmedi. Fotoğrafçılar arasında ise en çok “Dolgu flaşı” veya “Dengeli dolgu flaşı” olarak bilinir. Bu terim diğer marka marka flaşlarda farklı isimlerle de anılır.
Bu çalışmamda yeralan tüm çekimlerimi aşağıdaki ekipman ve ayarlarda gerçekleştirdim:
- Nikon D850 Tam Kare Fotoğraf makinesi ve sağlam bir üçayak
- Nikon SB-600 Flaş, kameraya takılı ve flaş kafası karşıyı görecek şekilde ayarlı
- AF-S Nikkor 24-70mm f/2.8G ED objektif
- Beyaz Dengesi “Otomatik WB” ayarlı
- Diyafram f/2.8
- Enstantane aksi belirtilmedikçe 1/60sn
- ISO 100 ayarlı
- Düşük yoğunluklu akkor tavan lambası ile aydınlatılmış loş ortam
- AF Modu “AF-S” ayarlı
- AF Alan Modu “Tek Nokta AF” ayarlı
- Pozlama ölçüm modu “Matris” ayarlı.
Konunun pozisyonu flaş gücünü nasıl etkiler?
Bu çekimde arka plan olarak koyu leylak renkli dokulu bir kumaş kullandım ve flaşın gücünü nasıl ayarlayacağını görmek için bazı çekimlerde çerçevenin çeşitli yerlerine yuvarlak beyaz bir kağıt yerleştirdim. Dokulu kumaş kullanmamın nedeni odaklamayı kolay yapmaktı; düz bir renk ve düz bir yüzeyde bunu yapabilmek zor olacaktı.
Çekim 1 (Referans çekimler)
Referans amaçlı kullanmak için çektiğim birinci sahnede sadece akkor aydınlatmalı odamdaki mevcut ışığı kullandım. Koyu “leylak” kumaşın, Otomatik Beyaz Dengesi ayarı onu %18 gri yapmaya çalıştığından renginin nasıl değiştiğine dikkat edin (Fotoğraf 1).
Histogram, bu görüntü için dar aralıktaki parlaklık değerlerini temsil eden dar bir tepe noktası gösteriyor.
Referans amaçlı ikinci çekimde flaşımı kullandım. Burada, flaş kullanıldığında Otomatik Beyaz Dengesi ayarının rengi nasıl doğru aldığını da görüyorsunuz (Fotoğraf 2).
Histogram, yukarıdaki Fotoğraf 1’dekine benzer bir piksel dağılımı gösteriyor.
Yine referans amaçlı gerçekleştirdiğim üçüncü çekimi, bu çalışmadaki diğer görüntüler için kullanılacak olan aynı f/durak ve enstantane hızını kullanarak flaş kapalı olarak gerçekleştirdim (Fotoğraf 3). Fotoğraf 3, ortamdaki ışığın ne denli düşük olduğunu gösteriyor. Ki, bu çalışmada geri kalan görüntülerin hiçbiri için bu bir faktör olmayacaktır, bu görseli sadece ortamı gözünüzde canlandırmanız için koydum.
Histogramın sol kenarındaki ince dik çizgi ortamın ne denli karanlık olduğunu net bir şekilde gösteriyor.
Çekim 2
Beyaz bir kağıttan yaklaşık 7 cm çapında bir daire kestim ve çerçevenin sağ üst köşesine gelecek şekilde kumaşımın üzerine yapıştırdım.
Flaş TTL Modda
Flaşımı açıp TTL moda ayarlayarak çektiğim Fotoğraf 4’de bu beyaz dairenin kadraja girmesiyle histogram üzerindeki etkisini görüyorsunuz.
Bunu, flaşlı çekim yaptığım referans çekimlerindeki Fotoğraf 2 ile karşılaştırırsak, kadraja ilave olarak beyaz kartonun girmesi sonucu flaş ölçüm sisteminin arka plandaki kumaşı biraz daha koyulaştırdığını görebiliriz (aşağıdaki karşılaştırma).
Şimdi, Fotoğraf 4’e ait Histogram 4’e dikkatlice bir daha bakarsak, koyu leylak rengi temsil eden soldaki ana piksel kümesinin sola yanaşık olduğunu ve sağ kenarda kümelenmiş küçük bir piksel kümesi olduğunu görebilirsiniz. Bu küçük piksel kümesi sahnede yeralan beyaz daireyi gösteriyor. Yansıtıcılığı yüksek bir konu olarak sahnedeki varlığı flaşımın gücünü azaltmaya zorladı ve bu yüzden arka plan yani kumaş koyulaştı. Beyaz dairenin piksellerinin sağ kenarda toplanması, flaşın o alanları patlattığı anlamına geliyor.
Flaş TTL-BL Modda
Aşağıda gördüğünüz Fotoğraf 5, flaşın TTL-BL modunda kullanılmasının etkisini gösteriyor.
TTL kullanarak gerçekleştirdiğim Fotoğraf 4 ile karşılaştırıldığında, TTL-BL’nin beyaz daireyi arka planla eşleştirmeye çalıştığını görüyoruz (aşağıdaki karşılaştırma).
Sonuç olarak her iki mod da, flaş gücünü ayarlamak için lensten aldığı uzaklık bilgisini kullandı.
Arka planı yani kumaşı temsil eden piksel kümesi histogramın neredeyse sol kenarına değmişken, beyaz daireyi temsil eden piksel kümesi daha küçüldü ve sola yanaştı.
Çekim 3
Bundan sonraki çekimlerimde beyaz daireyi kadrajımın tam ortasına taşıdım.
Flaş TTL Modda
Flaşımı tekrar TTL moda aldım ve aşağıdaki fotoğrafı çektim (Fotoğraf 6).
Gördüğünüz gibi flaş ölçüm sistemi, dairenin köşede olduğu Fotoğraf 4’tekinden daha fazla etkilendi ve flaş gücünü daha da düşürdü. Bunun nedeni, ortadaki beyaz dairenin kadrajda, dolayısıyla sensörde kapladığı alanın, merkez ağırlıklı ölçüm alanından yani çerçevenin %18’inden büyük olmasıdır. Bu da koyu renkli kumaşın ölçümü etkilemesine izin vermedi ve beyaz daire patlamadı. Tam ortaya çok daha küçük bir beyaz daire koysaydım yukarıdaki Fotoğraf 6, neredeyse Fotoğraf 4 parlaklığında olacaktı ve koyu renk kumaş pozlamayı etkileyecekti, flaş daha fazla güç verecekti ve ortadaki küçük daire patlayacaktı.
TTL ayarlı flaşlı çekimlerde konunun doğru pozlanabilmesi için, konunun merkezde ve çerçevenin en az %18’ini kaplayacak şekilde konumlandırılması gerekir. Aksi halde, konu dışındaki merkeze yakın tüm nesneler pozlamayı etkileyecektir.
Flaş TTL-BL Modda
Şimdi flaşımı TTL-BL moda aldım ve aşağıdaki fotoğrafı çektim (Fotoğraf 7).
Yukarıdaki Fotoğraf 7’de TTL-BL modunun beyaz dairenin parlaklığını arka plandaki koyu kumaşa uyacak şekilde pozlamayı ayarladı görülüyor. Histogram biraz sola kaydı. Şimdi Flaş TTL-BL modundayken ve beyaz daire köşedeyken çektiğim Fotoğraf 6 ile Fotoğraf 7’yi karşılaştıralım:
Özet
TTL flaş modunda özne ortalandığında özne, flaş ölçüm sistemine daha fazla ışık yansıtır. Bu sonuçlar bize, nesne ortalandığında flaş gücünün daha fazla etkilendiğini, nesne çerçevenin kenarlarında ise daha az etkilendiğini gösteriyor. TTL mod, lensin bildirdiği mesafeden ETKİLENMEZ. Bu modda eksi flaş pozlama telafisi uygulanmazsa öznenin büyük olasılıkla aşırı pozlanmış olabileceği açıktır.
TTL-BL modu, lensin bildirdiği mesafeden büyük ölçüde etkilenir. Bu, TTL-BL modunu her kullandığımızda, kamera ile özne arasındaki mesafenin, flaşın özneye olan mesafesine eşit olduğundan emin olmamız gerektiği anlamına gelir. Diğer bir deyişle, Flaş, özneye kamera ile aynı uzaklıkta konumlandırılmadıkça, TTL-BL’yi KULLANMAYIN.
Arka plan konudan daha karanlık olduğunda, TTL-BL’nin konuyu arka planla dengelemek amacıyla flaşın gücünü azalttığını net şekilde gördük. Bu mod çoğu zaman sorunsuz çalışır, ancak yine de öznenin genellikle arka plandan daha parlak olduğu iç mekanlarda TTL kullanmak yine de en iyisidir. Yeni nesil kameralarda “Highlight-Weighted”, “Spot Highlight”, “Spot Shadow” gibi TTL-BL’nin geliştirilmiş akıllı sürümleriyle geldiğini de hatırda tutmak faydalı olacaktır.
Arka plan ışığı dengelenmiş bir sonuç istiyorsanız, TTL-BL + Spot / Merkez ağırlıklı ölçüm kombinasyonu doğru bir seçim olmayacaktır. Çünkü sahnenin nasıl dengeleyeceğini bilmek için arka plan dahil tüm sahnenin ışık bilgisine ihtiyaç vardır. TTL-BL kullanıldığında hem ortam hem de flaş ölçümü birlikte yapılır. Matris ölçümü, kameranın hangi modda olduğuna bağlı olarak doğru genel pozlamayı hesaplar, diyafram açıklığını, ISO’yu, deklanşör hızını ayarlar ve ardından flaşa, nesneyi uygun şekilde aydınlatmak için gerekli olduğuna karar verdiği miktarda ışığı doldurması talimatını verir.
Yani
- Çoğu durumda TTL + Matris ölçümü kullanılır.
- Aşırı aydınlatma koşullarında veya konunun gerçekten mükemmel şekilde aydınlatılmasının istendiği ve arka planla ilgilenilmediği sahneler için TTL + Spot ölçüm kullanılır.
- Konunun arkadan aydınlatıldığı parlak dış mekan sahnelerinde TTL-BL denenebilir. Bu yöntem iyi pozlama sağlamazsa, TTL + Spot ölçüm moduna geçilebilir.
Canon ve diğer birçok sistemde iTTL olarak da adlandırılan TTL sistemi akıllıdır ve genellikle iyi sonuçlar üretir. Ancak, genellikle aşırı parlak veya loş ışık koşullarında iyi sonuçlar vermiyorsa, en iyi yöntem önce flaşı kapatmak, kamerayı manuel moda ayarlamak ve arka planı sadece ortam ışığı ile çekmek; ardından flaşı açıp, önce eksi 1 flaş telafisi (-1 EV) ile başlamak ve konu iyi aydınlatılana (doğru pozlanana kadar) kadar flaş telafisini arttırmaktır. Bu gibi durumlarda gözümüz her zaman en iyi yardımcımız olan Histogram’da olmalıdır.
Dengeli bir görüntü elde etmek için; flaş ışığı arka planı çok fazla aydınlatmamalı, arka plan mümkün olduğunca sabit kalmalıdır.
Son birkaç ipucu
“P” Program veya “A” Diyafram öncelikli çekim modunu kullanıyorsanız, TTL-BL’nin ana ışık kaynağı olarak mı yoksa dolgu ışığı olarak mı çalıştığını kontrol etmenin en kestirme yolu, deklanşör hızına dikkat etmektir. Kameranız 1/60* sn’den daha hızlı (örnek 1/125 sn) bir deklanşör hızına izin veriyorsa, “BL” alanındasınız demektir. Kamera 1/60 sn’nin üzerine çıkmıyorsa ana ışık kaynağı flaş olacaktır.
* 1/60 sn, flaş senkronizasyon hızı için (Nikon D850 kameralarda “e1 Flaş senkronizasyon hızı” ayarı) varsayılan alt sınırdır. Bu ayarı menüden değiştirdiyseniz TTL-BL istediğiniz gibi çalışmayabilir.
Bazı Nikon modellerinde, pozlama ölçüm modunu “Spot – Nokta” olarak değiştirmek, flaş modunu otomatik olarak TTL-BL’den TTL’e değiştirir. Spot ölçüm, arkadan aydınlatmalı veya yalıtılmış nesneler için daha anlamlı olduğundan, bunu yaparken Nikon’un mantığında düşünmek gerekir.
Konu hakkındaki bilgi, deneyim ve yorumlarınızı aşağıdaki “Yorumlar” kısmından bizimle paylaşır mısınız?
Kaynaklar: Nikonians, Nikonrumors
Hocam canlı ansiklopedi gibisin 🙂 hiç üşenmiyorsun tebrik ediyorum sizi. saygılar..
Eksik olmayın Nurullah bey.
Saygı bizden.
Emeğinize, vaktinize sağlık.
Aynı setup ile bir SB-800 ve sonrasında bir SB-910 ile aynı testleri; D800/D600/D610, sonrasında ise D750/D810/D850 olarak yaptığınızda sonuçlarda farklılıklar meydana gelebiliyor. Bunun nedenini anlayamay benim teknik bilgim yetmiyor. Ama bildiğim şu ki SB600 ile SB910 arasında TTL noktasında devrim niteliğinde bir fark var. Aynı şekilde D600/D610/D800/D3 gövdelerinde kullanılan RGB ölçüm çipsetiyle D750/D810/D850 gibi yeni nesil gövdelerde kullanılan RGB ölçüm çipseti arasında da büyük fark var; bu da TTL/TTL-BL noktasında çok büyük farklar yaratıyor.
Üstad sesinizi duymak güzel, ne zamandır yoktunuz.
Çok değerli katkılarınız ve bilgilendirmeleriniz için de ayrıca teşekkürler.
Ben devrim niteliğindeki adımların ayak seslerini önce D800 gövdemde hissetmiştim. Sonra D810’da kalfalık dönemi başladı. Ve en son da D850 gövdede ustalık seviyesine ulaştı. Ki, yeni nesil aynasızlardaki temelleri de burada attı Nikon.
Bu yazımdaki testleri SB-910 flaşımla da yaptım. Sizin de belirttiğiniz gibi; arada bariz farklar var. Örneğin SB-910’da iki mod arasındaki fark neredeyse hissedilmeyecek kadar azdı.
Arayı soğutmayın, özletmeyin kendinizi.
Selamlar, sevgiler.
Olması gerektiği gibi net basit açık. üstelik örneklerle açıklanmış. harika. emeklerinize sağlık
Teşekkür ederiz.
Saygılar.
Bana flaşı sevdiren ve flaş ölçeri aldıran adam 🙏 . Emeklerinize sağlık. Bana yeni bir çalışma daha çıktı hemen işe koyulmak gerek 😀. Selamlar 👏👏
Umarım flaş ve flaş ölçerinizi sıkça kullanıyorsunuzdur Hamit bey. Benim sayemde yapılmış gereksiz bir harcama olsun istemezdim 🙂
Saygılar.
Kullanıyorum çantamda hep yanımda flaşım. Flaş ölçer her zaman yanımda değil yalan yok 🙂
TTL ile ölçüm vizörde görülen sahneye bağlıdır. Bu nedenle kompozisyon TTL flaş ölçümünü büyük ölçüde etkiler.
Otomatik modda flaş daha geniş bir alandan yansıyan ışık miktarını ölçtüğünden kompozisyondan daha az etkilenir. Ben yine de otomatik flaş modu yerine TTL kullanmayı tercih ediyorum. Dediğiniz gibi flaş EV ayarıyla istediğim gibi dengeleme yolunu kullanıyorum.
Yazılarınızda derin teknik bilgileri dahi basit bir anlatımla aktarabiliyorsunuz. Beğenerek okuyoruz bilgileniyoruz. Teşekkürler.
Yılmaz bey katkınız için teşekkür ederiz.
Desteğiniz ve takibiniz için ayrıca teşekkür ediyoruz..
Saygılar.
Merhaba
Yongnuo flaş kullnıyorum ttl poz telafisini nereden ayarlarım flaş tanmı yoksa Nikon üzerindenmi?
Fatih bey merhaba,
Yongnuo flaş kullanmadım, ancak aynı şekilde çalışmalılar. TTL flaş pozlamasını flaş üzerindeki Flaş Pozlama Düzeltmesi veya kameranızdaki pozlama telafisi ile ayarlayabilirsiniz.
Saygılar.
Merhaba hocam
Sb800 flaşım var. Nikon makinemde m modunda ttl ve ttl-bl modunu denedim. Loş ortamda sarı ışık altında çektiğim resimlerde çok belirgin bir ortam ışığı farkı görmedim. Önemli bir fark yaratması için ttl yerine ttl-bl yi tam olarak ne zaman kullanıyorsunuz?
Teşekkürler
Cihangir bey merhaba,
Ortamınızı aydınlatan ışık kaynağı çok fazla ışık üretmeyen küçük bir tungsten ışığı ise bu neredeyse hiçbir fark yaratmayacaktır. TTL-BL farkını göreceğiniz zaman, kameranızı bol ortam ışığıyla kullandığınız zamanlardır. Loş bir tungsten ışık kullanıyorsanız, deklanşör hızınız 1/60 olsa bile flaşınız aşırı güçlü çakacaktır. Bu nedenle bir fark görmezsiniz. Modeliniz gölgedeyse, biraz yaratıcılık kullanmak isteyip flaşı sektirerek çaktırırsanız veya gün ışığında dolgu flaşı gibi kullanıyorsanız o zaman farkı bariz şekilde görebilirsiniz.
TTL-BL, flaşınız yok gibi varsayıp kameranızın yapacağı pozu hesaba katarak çalışır.
Saygılar.
TTL-BL modu, flaş ışık seviyesini ortam ışık seviyesine yaklaştırır. Bu, yalnızca ortam ışığı seviyesi flaşsız doğru pozlama için yeterli olduğu durumlarda mümkündür.
Aksi takdirde, TTL-BL flaş modu, önemli bir ortam ışığı seviyesi olmadığında doğru pozlamayı sağlamak için TTL’e döner ve TTL-BL ile TTL arasında bir fark olmaz.
Saygılar.
Çok değerli bilgiler için çok teşekkür ederim Sebahattin bey. Ciddiyetinizi hiç bozmadan geçiştirmeden cevaplıyorsunuz her zaman.
Selamlar ve saygılar
Sebahattin bey, yaptığınız işi ezbere değil mantığını anlayarak yapmaya çalışmanızı, pratiğini yaparak pekiştirmenizi, ve en önemlisi de üşenmeden bunu bizlerin anlayacağı şekilde paylaşmanızı takdir ediyorum. Hakkınız ödenmez, emeğinize sağlık. Babanın oğluna vermeyeceği bilgiler paylaşıyorsunuz, kıymetini bilene.
Tekrar tekrar teşekkür ediyor, saygılarımı sunuyorum.
Öner bey merhaba,
Bu sabah kulaklarınız çınlattım, Öner beyden haber alamadık uzun zamandır, umarın sağlığı ve keyfi yerindedir diye geçti içimden. Kalp kalbe karşıymış 🙂.
Bizi tanıyorsunuz, Bildiklerimizi, öğrendiklerimizi çekinmeden ve karşılığını beklemeden paylaşmaktan mutlu oluyoruz. Bir de sizinki gibi dost vefası görünce mutluluğumuz katlanıyor, eksik olmayın 🙏.
Selamlar, sevgiler.
Çalışmalarınız için harcadığınız emek ve bu emeğin meyvelerini bizlerle paylaştığınız için çok teşekkür ederim. Ellerinize sağlık.
Çok teşekkür ederiz Fikret bey.
Selamlar, saygılar.
Değerli büyüğüm flaşlı fotoğrafçılığı sizin yazılarınızdan öğrenmeye çalışıyorum. ölçüm modları konusunda kafam hayli karıştı. yazınızı belki 5 defa okudum ama içinden çıkamadım. Aşağıdaki ölçüm modlarının her biri hangi çekim koşullarında en uygunu olur benim anlayabileceğim şekilde özetleyebilirmisiniz
TTL + Spot / Merkez ağırlıklı
TTL + Matris
TTL-BL + Nokta / Merkez ağırlıklı
TTL-BL + Matris
Ayşenur hanım,
Burada yazacaklarım yazımdakilerden farklı olmayacaktır, onların tekrarı olacaktır. Bu tip konular salt yazıyı okuyarak öğrenilecek konular değil ne yazık ki! Size önerim, kameranıza flaşınız takın, kameranız elinizdeyken yazımı okumaya başlayın ve burada paylaştığım denemelerin benzerlerini siz de gerçekleştirmeye çalışın. İnanın bu şekilde daha sağlam bir şekilde özümseyecek ve anlayacaksınız. Ben öyle yapıyorum.
Saygılar.
Teşekkür ederim 🙏
SB800 flaşım var
Spot ölçüm kullanıyorum
Flaş hiç bir şekilde ttl-bl ayarlanamıyor
Nerde yanlış yapıyorum
Sedat bey merhaba,
Yazımın sonunda yer alan “Son birkaç ipucu” başlığı altındaki şu paragraf gözünüzden kaçmış olabilir mi?
“Bazı Nikon modellerinde, pozlama ölçüm modunu “Spot – Nokta” olarak değiştirmek, flaş modunu otomatik olarak TTL-BL’den TTL’e değiştirir. Spot ölçüm, arkadan aydınlatmalı veya yalıtılmış nesneler için daha anlamlı olduğundan, bunu yaparken Nikon’un mantığında düşünmek gerekir.“
Saygılar.
Ölçümü matrix yapınca düzeldi 😀
Tşk 🙏
Merhaba,
Nerede okuduğumu hatırlayamadığım bir yazıda, nikonun mevcut flaşları dikkate alındığında, nikonun kendi aynasızları ile en SAĞLIKLI/TAM UYUMLU çalışan nikon flaşların, SB 500 ve SB 5000 olduğu Yazıyordu, bu doğru mudur, bu konuda bir bilginiz var mı?
Kendi makinem z6_2 ve esasen bahsettiğim bu yazıyı okumamış olsaydım ileride almayı planladığım flaş sb700 (ne çok iyi ne çok düşük) olacaktı..?!
Beysan bey merhaba,
Nikon Z6 II aynasız kameranıza uyumlu olabilecek bahsettiğiniz üç Nikon flaş modeli için Nikon profesyonellerinin sıralaması şöyle:
SB-5000 üst sınıf bir flaş ve BHPhoto fiyatı 600 USD,
SB-700’ün fiyatı 350 USD,
SB-500 ise 250 USD civarında.
SB-700 ile SB-500 teknik özellikleri çok benzerlik taşıyor. SB-500 yeni nesil flaş. Karar sizin.
Saygılar.
Yanıt enfesti, teşekkür ederim, izninizle son bir soruyla kararımı pekiştirmek istiyorum:
Ben bir amatörüm, flaş almamdaki YEGANE amaç; MAKRO (nacizane bir z 105 im var artık.) ve gündüz çekimlerinde DOLGU.
Sizce 500 ü alırsam, 700 ü almamakla birşey kaçırmış ya da yukarıdaki iki amacımdan birinde eksik kalmış olur muyum?
Teşekkürler.
Beysan bey tekrar merhaba,
Bahsettiğiniz alanlar için, SB-700 yerine SB-500 seçimi yapmakla bir şeylerde eksik kalacağınızı düşünmüyorum.
Saygılar.