Kısa bir fotoğraf molası; Mal Meydanı – Kars

Kelime anlamı olarak “mal” nedir hiç fikriniz var mı bilmiyorum. Sözlük anlamının bir tanesi de “büyükbaş hayvan” demektir. Günlük konuşmada “mal gibi bakmak” deyimi de buradan gelir. Belki de kökünde büyükbaş hayvanın köylü için önemli bir emtia olması nedeniyle “mal” denilmektedir. Etimolojik olarak baktığımızda kelimenin Arapça olduğunu görüyoruz. Başka da detaylı bilgiye erişemedim.

Bu konuya 9 Ocak 2020 Perşembe günü usta fotoğrafçı Kadir Ekinci’nin Türkan Saylan Kültür Merkezinde açtığı “Mal Meydanı” fotoğraf sergisini gezip kendisi ile sohbet ettikten sonra geldik. Özellikle doğuda olmak üzere birçok ilimizde büyükbaş hayvanların alım satım yapıldığı meydanlardır. İlginç görüntüler ve konuşmalar sahnelenir. En önemli – bana göre birincisi- Kars’ta haftanın her günü kurulur. Kadir Ekinci doğduğu ve büyüdüğü toprakların artık ritüel olmuş etkinliğini çok güzel fotoğraflarla sunmuş ve kitap haline getirmiştir.

Bundan sonrası benim hikâyem…

Benim yolum güzel ve soğuk bir Eylül sabahında 10 Eylül 2018’de, Kars’ın mal meydanına dört saatliğine düştü. Aslında düşürmem için şartları ayarlamıştım. Ardahan rahvan at yarışını fotoğraflamak için gittiğim seyahat dönüşüydü. Uçak kalkışına saatler varken sabahın altısında ben mal meydanına dikilmiştim. Saat 10’a kadar vaktim vardı…

Mal meydanı Ardahan karayolu üzerinde otogara gelmeden sol tarafta konuşlanmıştır. Sabahın erken saatinde bile arabayı park edecek yer bulmak zordur. Tam bir keşmekeş. Önce anlamaya çalıştım. Hiç bu kadar malı daha önce bir arada görmemiştim. Yer yer çamurlaşmış zeminde biz ve mallar iç içeydik.

Malları yara yara derinlemesine yürümeye başladım. Sonra yüksekçe bir yere çıktım. Burası meydanın arkasında yer alan tepeye sınır olan duvardı. Bütün meydan görüş alanıma giriyordu. Kısa bir süre ne yapabileceğimi görmeye çalıştım ve akabinde duvardan atlayıp malların arasına daldım. Kendime “fotoğraf çekmeye odaklan zamanın az” telkiniyle dolaşmaya başladım. Her şeye rağmen boynunda iki fotoğraf makinası olan birisi “gazeteci” olarak algılanmaktan nasibini alıyor. Herhalde gazeteci olmadığı defalarca anlatmam toplamda bir saate yakın zamanımı almıştır. Bu durumda bile anlatılan dertleri dinledim. Yani dinlettirdiler.

Soğuk bir Kars sabahında güneş ışıklarını fotoğraf için yolluyordu…

Kadir Ekinci bu çalışmaya bir çift cizlavetin –gizlaved, İsveç kökenli bir kelimedir ve lastik ayakkabı anlamındadır– sebep olduğunu sergi açılışında anlattı. Babası mal meydanı dönüşlerinde küçük Kadir’e yeni beyaz ya da kırmızı cizlavet getirirmiş. Bunlardan beyaz renkte bir çifti sergide sunuluyordu. Kız kardeşlerine ve annesine de entari, kumaş gibi şeyler.

Yazımda sunacağım fotoğrafları seçtikten sonra siyah beyaza gerekli gördüğüm aydınlık oda işlerini de yapıp izlediğimde “tamamdır” diyemedim. Eksik bir şeyler var. Fotoğraflar gereğinden fazla sayısal. Mal meydanına uymadı. İçimden “keşke film çekebilseydim” diye geçirdim. Kul sıkışmayınca Hızır yetişmezmiş misali Google’ın bir zamanlar duyurduğu ve PhotoShop’a entegre olan “Nik Collection” filtre uygulaması aklıma geldi. Daha önce yaptığım tüm ayarlardan vazgeçtim. Nik Collection’ı açtım. “Silver Effect Pro” seçeneğinde direkt siyah beyaza çevirip her türlü işlemi yapabiliyorsunuz. Yapmadım. Yine kendime bir soru geldi; Bu çekimde hangi filmi kullanmak isterdim? Kodak 100 Tmax Pro. Sağ kolonda film seçeneğini açtım ve “Kodak 100 Tmax Pro” yu işaretleyip bilgisayarın gerekli ayarlamalarını yapmasını bekledim. Sonuca “tamam” dedim, “Şimdi daha iyi”.

Fotoğraflarda bana eksik gelen neydi ki?…

Kadir Ekinci’nin on yıllık bir sürede ortaya çıkardığı özenle seçilmiş sergi fotoğraflarından sonra benimkilerin hatıra fotoğrafı sayılacağına bile kuşkuyla bakıyorum. Yani gitmeden önce bu sergiyi izleseydim ne olurdu? Fotoğraf çeker miydim? Kadir Ekinci tarzı kompozisyonlar mı arardım? Bilmiyorum…