Uzun pozlama teknikleri

Uzun pozlama için yeterli seviyede değilseniz bu yazı tam da sizin için. Hem gerekenler hem de problemler karşısında çözümler için haydi başlayalım.

Uzun pozlama teknikleri zorlayıcı gibi gözükse de aslında “çekimi planlamak” olarak özetleyeceğim 3 temel faktörü iyi kullanırsanız, o zorlayıcı süreç artık son derece kolaylaşır;

1- Ekipman

Kullanacağınız tripod uzun pozlamalar için adeta olmazsa olmazlar arasındadır. Zira ISO ve Enstantaneyi uzun pozlamaya uygun ayarlamak gerekiyor ve bu anda makinanız ışığı içine alana kadar hiç titrememelidir. Bunu da en azından yarı profesyonel bir makina bile olsa, titreşim engelleme moduna getirip zaman ayarını da birkaç saniyeye ayarlayarak ya da tripod yoksa, Canon’daki gibi bir ücretsiz telefon uygulaması indirip, makinanızı kaya, toprak vb sabit bir yüzeye sağlam oturttuktan sonra mobil uygulama üzerinden veya bir tetikleyici vasıtasıyla uzaktan kumanda ile çekmek vb. çözümlere rağmen tüm bunlar yeterli gelmeyebileceğinden tripod kullanımı çözümlerin başta gelenidir.

Ayrıca 6 veya 10 duraklı bir ND filtre güneş ışığının konu üstündeki olumsuz sonuçlarını yok edebilecektir. Bunların dışında makinanızı çok iyi tanımalı, hangi ayar ile ne sonuçlar alacağınızı bilmelisiniz. Gerçi biz profesyoneller dahi yılların tecrübesini göz ardı edip, kimi zaman çekimde bir-iki farklı ayar kullanabiliyoruz. Bu hem çekimde aceleyle bir makina ayarını atlamaktan hem de önceden kafamızda yarattığımız kompozisyona göre anlık fikir değişiminden vs. kaynaklanabiliyor. Bununla beraber makina ayarlarını iyice öğrenerek yeterli seviyede tecrübe etmediyseniz, planınız ne olursa olsun, ya anlık sahneyi kaçıracak ya da fazla zaman kaybı yaşayacaksınız demektir. En temel konular olarak ISO, Enstantane ve Diyafram üçlüsünün ayarları ve sahip olduğunuz ekipman markasının kendine özgü fonksiyonları yeterince bilinmelidir.

2- Çekim ortamı

Uzun pozlama konusunda ne tür bir konu düşünüyorsunuz? Bir şelale, nehir, bulut vb. Olabildiğince önceden bu ortama ait şartları öğrenmelisiniz. Kayalık, tozlu, çamurlu ya da dik bir arazi, su içinden ya da farklı yükseklik ve mesafelerden çekime uygunluk.

Mevsim şartlarına göre ve tabiat yapısına göre hem giyiminiz ve yiyecek-içeceğiniz hem de yanınızdaki çekim ekipmanı dahilindeki yedek pil ile yedek hafıza kartı konusunda tedbirli davranmak; tüm bunlar plana dahil olursa büyük bir problemi çekim zamanı çözmeye kalkışmamış olursunuz.

3- Çekim saati

Uzun pozlama için her ne kadar konu ve kompozisyon türü önemli ise de genellikle en iyi zaman sabah gün doğumu veya akşam saatleridir. Mevsime ve saate göre güneşin varlığı da problem olabileceğinden meteoroloji siteleri ve internette bulabileceğiniz çeşitli uygulamalardan faydalanarak havanın bulutlu, yağışlı ya da kar durumunu öğrenin. Bulutsuz masmavi bir gökyüzü can sıkıcı sonuçlar verirken, bulut dokuları harika efektler almanıza yarayacak, parlak öğlen güneşi ise ND filtre gerektirecektir. Dolayısıyla zamanlamayı ve buna göre ekipman kullanımını da önceden plana dahil etmelisiniz.
Planlama konusundaki 3 temel faktörü bu şekilde gözden geçirdikten sonra artık diğer önemli detaylara yer vermenin zamanıdır.

Öncelikle planınızdaki kompozisyona odaklanmalısınız. Güneş varsa konu önünde, yanında, hangi açıda, kompozisyondaki hangi kadraj, tripod noktası vb. plan aşamalarını çekim dakikalarından çok daha önce bitirin. Çok gerekli bir durum (hava şartları vs) gelişmedikçe plana sadık kalın.

Önden arkaya kadrajın tümünde netlik istenince Hiperfokal Mesafe (sahnenin yaklaşık üçte biri ) önem kazanır. Odak noktası kararı zor ise Photopills uygulaması işinize yarayabilir. Otomatik netleme kullanıyorsanız netleme noktasını konuya getirin ve netleme için yarım deklanşör yaptıktan sonra manuel netleme moduna geçerek deklanşöre yanlışlıkla basma hatasıyla odağın kilitli kalmasını sağlamış olursunuz.

En düşük ISO ayarına gelin

Ve konu manzara ise f/11 civarında bir diyafram tercih edilebilir. Makinanızın yönlendirmesine göre bir enstantane seçerek ilk deneme çekiminizi yapabilirsiniz. Çekim sonrası ilk iş histogramı kontrol ediniz. Histogramda tepe sağ veya soldaysa pozlamayı düzelterek tekrar deneyin.

Güneşin çıkışına bağlı olarak 5-30sn arasında pozlama genelde sorun çıkartmaz ama daha uzun bir süre gerekirse Bulb modu kullanmanız gerekiyor. 6 Durak gibi bir ND filtre güneş yükselirken daha iyi olabilir ama 10 durak gibi güçlü filtrelerde bulb moduna genelde gerek kalmaz ve 10 duraklı çekimde makina ekranında görüntü gözükmeyebilir, aldırmayın kör çekim gibi gelse de iyi gidiyor ve bu dakikaya kadar her şeyi doğru yaparsanız çekim sonucunda “harika” ya gitmek için az kaldı !

Sıra Enstantane’de

İlk çekim denemenizde, mesela 1/15 enstantane yaptıysanız ve 10 duraklı filtre kullandıysanız, ortalama 1 dakikalık deklanşör hızını 10 durak kadar azaltmanız gerekebilir. (Filtre kullanmadıysanız deklanşör hızı sıfır durak azaltılabilir gibi). Tekrar çekime geçerek histogramı tekrar kontrol edin. Histogramda sağ veya solda yoğunluk varsa deklanşör hızını azaltabilirsiniz, diyaframı daraltabilir veya ISO’yu düşürebilirsiniz. Tekrar deneyin ve sonuç “harika”..

Oku, çek ve tartış…İşte benim yöntemim budur…

Unutmayalım! Tecrübe kazanmak için bol bol çekim yapmak gerekir. Pratik çalışmalarınız ile beraber özellikle yabancı kaynakları okumak, çekimler üzerinde de mutlaka tartışmak gerekir. Makinanızın shot sayısı artar, satarken fiyatı düşer endişesiyle profesyonelliğe gidişi kısıtlamayın. Mesela babadan kalma en az 60 yıllık Lubitel-II analog makinaya gözüm gibi bakarım. Film buldukça hala harika çekimler yapabiliyor ve bu makinayla yurtdışı yarışmalarda hala derece alabiliyorken, shot sayısının da 60-70.000’i çoktan geçtiğini söyleyebilirim.

İ. Alper Şenova

İ. Alper Şenova Biyografi

1961 İstanbul doğumluyum. Marmara Üniversitesi Elektrik öğretmenliği branşından 1985’de mezun olup, 25 yaşıma kadar yaşadığım İstanbul’dan sonra, yeşili ve mavisi sadece fotoğraflarımda değil yaşantımın her anında olsun diye Antalya’yı mekan edindim. Elektrik teknisyenliği, apron ve teknik müdürlüğü ve elektrik, elektronik, bilgisayar ile uçak elektroniği  öğretmenliğine kadar farklı ve renkli 36 yıllık iş hayatına fotoğraf çekimlerini de dahil etmeyi başarabildim.

Halen çok değer verdiğim ve maddi çıkar gözetmeksizin gerçekleştirdiğim uğraşılarım bana, 66pixel.com’un Türkiye’nin en iyi 66 fotoğrafçısı yarışmasındaki derece alma ve aynı dergide yazılar yazma şansı verdi. Bunları, National Geographic ve 35awards gibi ortamlardaki dereceler takip etti. Fotoğrafçılığa katkılarım bazı eğitim kurumlarında fotoğraf konulu seminerler, özellikle ülkemizin doğal güzelliklerindeki workshop’lar ile devam etmektedir.

Amatör ruhlu bir profesyonel olarak, sizlerle Arthenos’daki paylaşımlarımın heyecanını yaşadığım zaman çok mutluyum…