Hepimiz biliriz, ne kadar dikkatli olursak olalım algılayıcılar (sensörler) tozlanırlar. Her objektif değiştirdiğimizde potansiyel olarak toz biriktirmiş oluyoruz. Bu sorun sadece objektif değiştirirken de olmaz, kamera gövdelerinde bulunan buton, düğme vs gibi yerlerden de toz girebilir makine içerisine. Peki algılayıcı üzerinde biriken sensör tozu çektiğimiz fotoğraflara nasıl yansır, ya da yansır mı? Bunu anlaşılır bir şekilde anlatan aşağıdaki görseli hazırlamıştım, oradan başlayalım.
Şekilde en açık, orta açıklıkta ve en kısık diyafram değerlerinde algılayıcı filtresi üzerindeki bir toz, algılayıcı üzerinde nasıl bir görüntüye neden oluyor görüyorsunuz.
Sensör tozu ve diyafram açıklığının etkisi
Diyafram değeri f/2.8 gibi çok açık bir değerde olduğunda, ışınlar farklı açılardan filtre üzerindeki toz parçacıklarına ulaşır. Unutmayın, bunlara “sensör tozu” deniliyor olsa da, toz aslında sensörün yüzeyine asla dokunmaz. Zira algılayıcının önünde, bir araya getirilmiş bir dizi filtreden oluşan kalın bir sensör filtresi mevcuttur. Bu nedenle, objektif içinden ve sensör filtresinden geçen ışık fiziksel olarak sensöre ulaştığında, tozun yumuşak bir halka ile büyük bir benek gibi görünmesini sağlayan çok geniş bir alana yayılır. Örneğin AF-S NIKKOR 85mm f/1.4G gibi hızlı asal mercekler üzerinde f/1.4 gibi çok geniş diyafram açıklıkları kullanırken bu lekeler neredeyse yıkanmış gibi görünmez olabilir. Bu yüzden portre fotoğrafçıları, sensör tozu nedeniyle oluşan lekeleri manzara fotoğrafçılığı ile ilgilenenlere göre daha az fark ederler, çünkü genellikle açık diyafram çalışırlar!
Diyafram f/16 ve daha da büyük oranda kısıldığında, lensin diyaframından gelen ışınlar neredeyse sensör filtresine dik konumdadır. Açı neredeyse düz olduğundan, toz lekelerinin gölgeleri de doğrudan sensör üzerine yansır. Bu nedenle tozlar görüntülerinizde, kısık diyaframlarda çok daha küçük fakat daha koyu ve daha belirgin kenarlı olarak ortaya çıkar. Bu da doğal olarak görüntülerinize olumsuz olarak yansır.
Bu makale sanırım blogumuzdaki en kısa makalem olacak, fakat yukarıdaki şekil konuyu o kadar iyi anlatıyor ki, daha fazlasını yazmaya gerek bile bırakmadı 🙂 .
Sizin de eklemek istediğiniz bilgileriniz, deneyimleriniz veya yorumlarınız varsa aşağıdaki “Yorumlar” kısmından bizimle paylaşır mısınız?
Işığınız bol olsun.
Yazi faydali olmus. Sensoru temiz tutmak icin nelere dikkat edilmeli gibi bilgiler eklense iyi olurdu.
Teşekkür ederim.
Önerinizi dikkate alacağım.
Merhaba,bahsettiğiniz sensör tozu veya sensör kirliliğinin tespiti ve bunun kullanıcı tarafından temizlenmesi konularında internette sayısız ve birbirinden farklı tavsiye ve uygulamalar mevcut.Bilgi kirliliği de diyebiliriz.Bu konuda ( öncelikle tespit metodu ve daha sonra sensör temizliği )sizin tavsiyeleriniz ne olabilir. Bilgilerinizi bizlerle paylaştığınız için teşekkür ederim.
Ayhan bey,
Tespit metodu konusunda tek bir yöntem yok elbette. Nasıl bir kamera kullandığınıza göre de farklılıklar olabilir. Örneğin DSLR kamera kullanıyorsanız vizörden gördüğünüz bir leke aslında sensör lekesi olmayabilir, ayna üzerindeki bir leke olabilir.
Ben, DSLR veya aynasız kameralarımda böyle bir problemin olup olmadığını test etmek için arada sırada farklı bölgelerden arka planı temiz boş birkaç fotoğraf çeker, onları bilgisayarımda %100 büyütüp tüm kareyi tararım. İlk taradığımda herhangi bir leke ile karşılaşmazsam diğerilerine gerek duymam. Ancak herhangi birinde bir yerde bir lekeden şüphelenirsem, diğer fotoğraflarda da aynı bölgeyi kontrol eder, sağlamasını yaparım. Çünkü o karede leke zannettiğim şey, sahnedeki bir nesne de olabilir.
Buraya kadar anlattıklarım sensör üzerinde zamanla oluşabilecek ve uzman bir kişi tarafından kolaylıkla üstesinden gelinebilecek bir durum. Bir de sensör üzerinde zamanla oluşan piksel problemleri var ki, onu da aşağıdaki yazımda anlatmıştım.
https://www.arthenos.com/olu-piksel-sicak-sikismis-piksel/
Saygılar.
Teşekkürler Arthenos,yine güzel bir bilgi paylaşımı.Zamanında açık diyaframdayken farkettiğim lekenin toz olduğunu zannederdim, meğer piksel sorunuymuş,her manzara fotoğrafında girip düzeltmek gerekiyordu.Her düzelti işleminin de başka sorunlara yol açtığını üzüntüyle tecrübe etmiştik.
Selam ve sevgiler.
Zeki bey merhaba,
Problemli piksel sayısı göze batacak kadar aşırı değilse çok da sorun etmemek gerek. Hele ki şimdiki Photoshop becerileri sayesinde hiç dert edilecek bir şey değil. Bu tip önemsiz olumsuzluklar yerine enerji ve dikkatimizi sahneye ve kompozisyona harcamak daha doğru olacaktır.
Selamlar, saygılar.
Mrb
Sebahattin bey
Aynasız makineler aynalı makinelere göre daha çok toz alıyor değilmi.?
Fujifilm kullaniyorum sensörde 8 _10 tane toz mevcut bu şekilde kullanmak makineye bir zararı olurmu.? otomatik sensör temizleme özelliği makine açılıp ve kapanırken aktif durumda şuan zamanla bu tozlar kaybolurmu.?
Veya temizletmelimiyim…
Makbule hanım merhaba,
Aynasız kameralarda, lens yuvası ile algılayıcı (sensör) arasında, o alanı tamamen kapalı tutan ayna gibi bir mekanizma olmadığından, objektif takıp çıkarırken dış ortamdan gelecek tozlar algılayıcıya daha kolay ulaşabiliyor. Eğer toz miktarı çok fazla ve can sıkıcı düzeyde değilse temizletmeye gerek yok bence. Kameradaki sensör temizleyici, yalnızca sensörü titretip üzerindeki tozun düşmesini sağlar, ama toz hala kameranın içinde kalır. O nedenle, toz miktarı artınca uzman bir teknik servise temizletmek gerekir.
Saygılar.
Mrb
Sebahattin bey
Sensördeki tozlar normal çekimlerde bir sıkıntı yaratmıyor f/22 çekimlerde beyaz bir kağıt ile belli oluyur ne kadar dikkat etsemde tozlar sensöre bulaşıyor normal bir durum heralde bu şekilde kullanmam makiye bir zarar verirmi endişesindeyim sadece…