İç mekanlarda fotoğraf çektiğinizde konularınızın neden sarılaştığını hiç merak ettiniz mi? Ya da kameranızın flaşının neden onları mavi gösterdiğini? Beyaz dengesi kavramını ve nasıl çalıştığını iyice anlamak dijital fotoğrafçılıkta çok önemlidir, çünkü yanlış seçim yapmak bir fotoğrafın renklerini kötü bir şekilde bozabilir, istenmeyen her türlü renk kalıbı ekleyebilir ve cilt tonlarının doğal görünmemesine neden olabilir. Bu makalemizde, White Balance (WB) olarak bilinen beyaz dengesi nedir, doğru renkler elde etmek için beyaz dengesini kameramızda veya post prodüksiyonda nasıl ayarlayabileceğimizi açıklıyoruz.

Beyaz dengesi nedir?

Beyaz Dengesi tanımı

En basit anlatımıyla dijital fotoğrafçılıkta beyaz dengesi, görüntülerin daha doğal görünmesi için renklerin ayarlanması anlamına gelir. Bir fotoğraf çekip ona baktığımızda, sahneyi gözümüzle gördüklerimizle fotoğraftakinleri eşleştirmek için renkleri ayarlama sürecinden geçiyoruz. Neden bunu yapmak zorundayız? Çünkü güneş, ampul, el feneri vb çoğu ışık kaynağı tamamen beyaz renk yaymazlar ve hepsi aynı “renk sıcaklığı”na sahip değildir. İnsan beyni, gözlerimizden gelen bilgileri işler ve renk sıcaklığını otomatik olarak ayarlar, böylece renkleri doğal sıcaklıklarında ve doğru şekilde görürüz. Ancak çoğu insan parlak güneş ışığı ve iç mekan tungsten ışığı arasındaki renk sıcaklığındaki büyük bir farkı farketmez.

Bir kayakçıysanız ya da snowboard yapıyorsanız şunu deneyin: kayak gözlüklerinizi takın ve karlara bakın, renk tonunda değişmeler olacaktır. Sarı renk tonu olan kayak gözlükleriniz varsa, kar sarımsı görünür. Ancak biraz kayak yaptıktan sonra, gözleriniz ve beyniniz renk için ayarlanacak ve kar yeniden beyaz görünecektir. Kayak sonrası kayak gözlüklerinizi çıkardığınızda, beyniniz renkleri tekrar normale döndürene kadar, karda biraz beyazlıktan ziyade mavimsi bir renk göreceksiniz. Bu örnek, renkleri farklı aydınlatma durumlarında otomatik olarak ayarlayan çok sofistike bir renk sistemi ile donatıldığımızı kanıtlıyor.

Beynimiz renkleri bizim için böyle akıllı bir şekilde otomatik olarak işlerken, dijital kameralar sadece ortam sıcaklığını izleyerek renk sıcaklığının ne olduğunu tahmin edebilir. Çoğu durumda modern dijital kameralar bunu oldukça iyi tahmin edebilirler, ancak bazı durumlarda hata yaparlar. Bu hatalardan dolayı bazı fotoğraflar mavimsi veya sarımsı renkte görünebilir ve cilt tonları doğal görünmeyebilir.

İşte size hem doğru hem de yanlış Beyaz Dengesi örneği:

Gördüğünüz gibi, soldaki görüntü daha doğal ve ten rengi doğru görünürken, sağdaki görüntü çok mavi. İkinci görüntü bu tonları ortadan kaldırmak için beyaz dengesi ayarına açıkça ihtiyaç duyuyor.

Doğru Beyaz Dengesinin temel amacı nesnelerinizin mümkün olduğunca doğal ve tarafsız görünmesini sağlamaktır. Çarpık renkli bir fotoğrafa bakmaktan daha rahatsız çekici bir şey yoktur, gözü rahatsız eder. Hiçbirimiz fotoğraflarımızı aşırı ve doğal olmayan turuncu, mavi ve yeşil renklerle görmek istemeyiz. İnsanlar, doğal ve göze hoş görünen fotoğraflara bakacaklardır.

Renk Sıcaklığı ve Ölçümü

Peki, renk sıcaklığı hakkında ne biliyorsunuz? Hiç evinize bir ampul almak için alışverişe gittiğinizde birçok değişik seçenekler olduğunu fark ettiniz mi? Yumuşak Beyaz, Parlak Beyaz, Gün Işığı? Bir tanesini alıp eve döndükten sonra ışığın evinizdeki diğer ampullerden farklı olduğunu deneyimlediniz mi? Bunun nedeni, ampullerin renk sıcaklığıdır. Her ışık kaynağının kendi “renk sıcaklığı” vardır ve renk sıcaklığı Kelvin ile ölçülür ve K sembolü ile gösterilir. Yumuşak Beyaz ampuller 2.700-3.000K, Parlak Beyaz veya Soğuk Beyaz 3.500-4.100K ve Günışığı ampulleri 5.000-6.500K’dır. 5500K, gün ışığı için renk sıcaklığı derecesi olarak kabul edilir. Mum ışığı 1.900K’da Kelvin spektrumunun alt ucundadır ve açık mavi gökyüzü 10.000K’da Kelvin spektrumunun yüksek ucundadır.

Bizim amacımız için, daha düşük ışık ve iç mekan aydınlatma koşullarının tipik olarak daha düşük Kelvin sayılarına sahip olduğunu ve daha parlak aydınlatma koşullarının tipik olarak daha yüksek Kelvin sayılarına sahip olduğunu bilmemiz gerekir. Kelvin sayısı ne kadar düşükse ışık o kadar sarı olur, Kelvin sayısı ne kadar yüksekse ışık o kadar mavi olur. Kelvin ölçeğinde karşılaşacağınız farklı ışıklandırma durumlarının nerede olduğuna dair bir fikir vermek için lütfen aşağıdaki tabloya bakın. Bunlar kesin sayılar değildir, ancak aydınlatma durumunuzun Kelvin ölçeğine düştüğü yer hakkında genel bir fikir edinmenize yardımcı olur. Çoğu zaman tipik bir gün ışığı değeri olan “5.500K” gibi bir değer görürsünüz.

Düşük renk sıcaklıkları yani mum ışığı, akkor lamba, gün doğumu / gün batımı renk spektrumunun KIRMIZI kısmına doğru kaymaktadır, bu yüzden bu renkleri ‘sıcak’ olarak adlandırıyoruz. Yüksek renk sıcaklıkları yani, flaş, bulutlu gökyüzü, gölgeler renk tayfının MAVİ kısmına doğru kaymaktadır, bu nedenle bu renkleri “soğuk” olarak adlandırıyoruz.

Fotoğraf makinenizin “Beyaz Dengesi” ayarı “Otomatik” olarak ayarlanmışsa, referans noktası olarak beyaz bir nesneyi temel alarak Kelvin değerini tahmin etmeye çalışacaktır. Örneğin, bir sahnedeki beyaz bulutlar beyaz bir referans noktası olarak kullanılacaktır ve renklerin geri kalanı bu referans rengine göre ayarlanacaktır. Bu tür bir hesaplama her zaman iyi sonuçlar vermeyecektir, özellikle de fotoğraf çektiğiniz sahne saf beyaz renk içermiyorsa ya da tek bir renk baskınsa. Bu nedenle, bu gibi durumlarda kameranızda veya post prodüksiyon sırasında doğru Beyaz Dengesini manuel olarak ayarlamanız gerekebilir.

Beyaz Dengesi ayarını kamerada mı yoksa işlem sonrası mı değiştirmelisiniz?

Kameralarımızın, görüntüleri gözlerimizle gördüğümüz gibi yakalayabilmesi için, çekim yaptığımız ışık durumu hakkında kamera bilgilerini ona vermemiz gerekir. Beynimiz, farklı renk sıcaklıklarını telafi etme yeteneğine sahiptir demiştik, ancak kameralarımızın biraz fazladan yardıma ihtiyacı var. Beyaz dengesini anlamak, kameranızı çekim yapmakta olduğunuz ışık koşullarına uygun şekilde ayarlamanıza ve gerektiğinde ek işlemlerde ek ayarlamalar yapmanıza yardımcı olacaktır. Fotoğraf makinenizdeki Kelvin ayarı içinde bulunduğunuz aydınlatma durumuna karşılık gelmelidir. Mum ışığında çekim yapıyorsanız Kelvin ayarınız yaklaşık 1.900K olmalıdır, eğer gün boyunca bulutlu bir gökyüzü ile çekim yapıyorsanız ayarınız 6.500K civarında olmalıdır. Kameranıza fotoğraf çektiğiniz ışık koşullarının renk sıcaklığını tanımlayarak fotoğraf makinenizden çıkan görüntülerin gözlerinizle gördüğünüzdeki aynı tonlarda görüneceğinden emin olabilirsiniz.

Dijital fotoğrafçılıkla ilgili en önemli şeylerden biri, doğru renkler elde etmek için artık beyaz kartları ve döküm filtrelerini kullanmamızın gerekmediğidir. RAW formatında çekim yaparsanız, RAW görüntüsü herhangi bir beyaz dengesine dönüştürülebilir, çünkü bu bilgi sadece referans olarak kaydedilir ve orijinal görüntü kamera tarafından dokunulmadan ve işlenmeden kalır. Bu, RAW’da çekim yaptığınız sürece ayarları göz ardı ederek herhangi bir Beyaz dengesi modunda çekim yapabilmeniz anlamına gelir. Fotoğraf makinemin Beyaz Dengesi ayarını her zaman “Otomatik” olarak ayarlıyorum ve kameramın doğru renklerin ne olacağını tahmin etmesine izin veriyorum. Fotoğraf makinem doğru beyaz dengesini tahmin edemiyorsa, bunu Lightroom‘da değiştirebilirim ve fotoğrafımın ihtiyacı olan yeni ayarı manuel yapabilirim. Bu yüzden fotoğraf makinenizi RAW çekecek şekilde ayarladıysanız, bu ayarı “Otomatik” olarak ayarlayın. Bu, RAW ile JPEG Farkı arasındaki RAW çekimin lehine olan en önemli avantajlardan biridir.

Peki ya RAW kullanmıyor ve JPEG çekiyorsanız? O zaman beyaz kartların nasıl kullanılacağını ve kameranızdaki beyaz dengesinin nasıl ayarlanacağını çok iyi öğrenmeniz gerekecektir. Çoğu durumda kameranız renk sıcaklıklarını oldukça iyi tahmin edebilmesine rağmen, ışıklandırma koşullarının kameranızın ölçüm sistemini kandırılabileceği ve size kötü renkler kazandıracağı durumlar da olacaktır. Bu gibi durumlarda, beyaz dengesi ayarını kameranızda manuel olarak ayarlamanız gerekir.

Kamerada Beyaz Dengesi nasıl değiştirilir?

Dijital kamerada beyaz dengesini değiştirme işlemi üreticiden üreticiye ve modelden modele değişir. Çoğu dijital fotoğraf makinesinin üst kısmında “WB” düğmesi vardır, bazı kameralarda ise LCD ekrana yakın bir yerde kameranın arkasındaki “WB” düğmesi olabilir, bazı gövdelerde ise yalnızca menü altında bu ayarı yapmanıza izin verir. Herhangi bir nedenden ötürü, kameranızdaki ayarı bulamıyorsanız kameranızın kullanım kılavuzunu okumanızı öneririm.

Hazır ayarlar

Mevcut DSLR kameralarının çoğu, üreticisi tarafından belirli bir Kelvin numarasına ayarlanan beyaz dengesi ön ayarlarına sahiptir. Bu ön ayarlar, üreticiye ve kamera modeline göre de değişir. Çoğu Nikon DSLR fotoğraf makinesi için hazır ayarların listesi:

Yukarıdaki liste sizin kameranız için farklı olabilir, bu bilgileri yalnızca referans olarak sunuyorum, önceden de belirttiğim gibi kullanım kılavuzuna bakmanız en doğrusudur.

Doğru beyaz dengesini elde etmenin en iyi yolu “Preset (PRE)” ayarını kullanmaktır. Objektifin önünde beyaz bir kart tutun ve deklanşöre basın. Kamera daha sonra beyaz karttan yansıyan ışığın doğru renk sıcaklığını okuyacak ve bu değeri kullanacaktır.

Sıcak = Yüksek – Soğuk = Düşük

Kelvin derecenizi ayarlamak için hangi yöne ihtiyacınız olduğunu hatırlamanın kolay bir yolu, hava sıcaklığı ile ters şekilde düşünmektir; termometre üzerindeki yüksek rakamların sıcak anlamına geldiğini, daha düşük rakamların daha soğuk sıcaklıkları ifade ettiğini hatırlayın. Kameranızda beyaz dengesi için Kelvin ayarlaması söz konusu olduğunda, görüntüyü “soğutmak” gerekiyorsa sayıyı daha yükseğe, “ısıtmak” gerekirse daha küçük bir değere ayarlayın.

Lightroom’da Beyaz Dengesi nasıl değiştirilir?

Lightroom’da beyaz dengesi ön ayarlarını değiştirmek çok kolay.

“Kütüphane” modülündeyken, sağdaki panele bakın ve aşağıda gösterildiği gibi “Hızlı Gelişim” menüsü ayarında “Beyaz Dengesi” açılır menüsünden bir ön ayar seçin:

Dilerseniz Lightroom’da renk sıcaklığını ve tonunu kendiniz de ayarlayabilirsiniz.

“Geliştir” modülüne geçin ve “Temel” menüsünün altına bakın. Renk sıcaklığını / tonunu yanındaki kutucuğa yazabilir veya fare ile skalayı değiştirebilirsiniz:

Sonuç

Fotoğraflarınızda düzgün bir beyaz dengesini elde etmek için fotoğraf makinenize aydınlatma durumu hakkında yeterli bilgi vermeniz gerekir. Yeni başlıyorsanız “Otomatik” ayarını kullanmak iyi sonuçlar elde etmenin güvenli bir yoludur. Diyafram, Deklanşör hızı ve ISO ayarları ile manuel ayarlara geçtiğinizde Kelvin derecenizi ayarlayarak beyaz dengesi ayarlarınızla daha fazla kontrol yapmak isteyeceksiniz. Sadece şunu hatırlayın; görüntüyü “ısıtmak” gerekiyorsa sayıyı daha yükseğe taşıyın, “soğutmak” gerekirse sayıyı aşağıya taşıyın.

Beyaz Dengesini ayarlamak, tıpkı Pozlama gibi oldukça kişisel ve öznel bir karardır. Fotoğraflarınızın renklendirilmesi söz konusu olduğunda mutlak bir doğru yoktur. Bu benim için basittir: fotoğraflarımın sahneyi insan gözünün gördüğüne yakın olmasını isterim. Bu da çoğu durumda fotoğrafın mümkün olduğunca doğal görünmesi anlamına gelir.

Bu makaleyi beğendiyseniz, Fotoğrafçılık İpuçları sayfamıza bir göz atın. Sadece bugün için değil, fotoğrafçılıkla ilgili gelecekte de referans alabileceğiniz birçok konuyu bulacaksınız.

Sizin de beyaz dengesi nedir konusunda görüş, deneyim ve yorumlarınız varsa, lütfen aşağıdaki “Yorumlar” kısmından bizimle paylaşın.

Işığınız bol olsun.